Tìm hiểu về hoa ưu đàm – Biểu tượng tâm linh trong đạo Phật

1. Hoa ưu đàm là gì?

Hoa ưu đàm còn gọi Hoa Ưu đàm bà la (tiếng Phạn hay tiếng Pali là Udumbara), có nghĩa là một bông hoa tốt lành đến từ thiên đường. Đây được xem là một trong bốn loài hoa đem lại may mắn, hay còn gọi “tứ đại cát hoa” của phật giáo là Ưu đàm, Hoa cà độc dược, Hoa sen và Chi mộc lan hoặc Sơn ngọc lan.  

Hoa ưu đàm theo quan niệm Phật giáo

 Hoa ưu đàm là gì và vì sao gắn liền với kinh Phật và có mang ý nghĩa may mắn thì không phải ai cũng biết.  
Trong kinh Phật cũng có ghi “Vào thời khắc Đức Thích Ca Mâu Ni ra đời có hoa Ưu Đàm nở, tức là thể hiện sự hiếm hoi nhân loại mới gặp được một vị Phật tại thế”.
 Trong Kinh Pháp Hoa Văn Cú, quyển 4 có chép: “Ưu Đàm hoa có nghĩa là may mắn linh thiêng. 3.000 năm mới nở một lần, khi nở là Kim Luân Vương xuất hiện”.  

Kinh Huệ Lâm Âm Nghĩa viết: “Ưu Đàm hoa – Phạn ngữ là Ô Đàm Bạt La – nghĩa là điềm lành linh dị. Đây là Thiên hoa, thế gian không có loại hoa này. Nếu Như Lai giáng sinh, Kim Luân Vương xuất hiện ở thế gian thì nhờ đại phúc đức của ngài mà xuất hiện loài hoa này”.  Trong kinh điển Phật giáo Đại thừa, Kinh Hoa Sen có viết: “Ưu Đàm là loại hoa thần thoại, 3.000 năm mới nở một lần, khi nở là báo hiệu sự ra đời của Đức Chuyển Luân Thánh Vương”.

Loài hoa này thường xuyên xuất hiện trong kinh phật và thông thường để hình dung việc gặp được đức Phật đà xuất thế khó như thế nào. Vì vậy, trong “Diệu pháp liên hoa kinh” quyển 7 mới nói: “Khó gặp được đức phật giống như hoa Ưu đàm vậy”.   Cây Ưu đàm có địa vị ngang với cây bồ đề của nhà Phật vì một trong bảy vị Phật, có tên Câu Na Hàm từng ngồi ở dưới tán cây tu luyện, loại cây này giúp che mưa che nắng cho vị phật ấy. Khi vị phật này ngộ đạo, cây này bỗng ra hoa kết trái.  
 

Ý nghĩa của việc hoa ưu đàm nở

Có thể nói, hoa ưu đàm chỉ xuất hiện trong kinh phật, đó là một cách so sánh để ví với việc khó gặp được đức Phật như thế nào, cũng giống như cây sung không bao giờ nở hoa vậy.

Theo Phật giáo, loài hoa này được cho là nở để báo hiệu Pháp Luân Thánh Vương (tức là Kim Luân vương, xưng là Di Lạc) xuất hiện ở nhân gian. Người sẽ cai trị, cải chính đạo đức thế gian. Quyển kinh tiếp tục giải thích rằng Thánh Vương sẽ tiếp nhận bất kỳ ai thuộc bất cứ tôn giáo nào, cứu rỗi tất cả mọi người bằng lòng từ bi vô hạn.

Những truyền thuyết về loại hoa thần thánh này đã được lưu truyền từ rất xa xưa, và con người ta luôn tin rằng vẻ đẹp thuần khiết, tinh diệu của hoa Ưu Đàm sẽ mang đến điềm lạnh và niềm hạnh phúc, cho những ai có cơ duyên nhìn thấy chúng.
 Ý nghĩa của Hoa ưu đàm ở chỗ, chỉ khi nào con người hướng thiện, yêu thương và quan tâm nhau, xã hội được bình an, người người được hạnh phúc thì Hoa ưu đàm mới nở.

Ý nghĩa của nó cũng giống như việc đức phật Câu Na Hàm ngộ đạo vậy, chỉ khi nào con người thực sự hướng thiện, tìm đến phật pháp thì mới cảm ứng được cây Ưu đàm nở hoa mà thôi. Xem thêm: Vì sao Đức Phật, Bồ Tát ngồi trên hoa sen mà không phải loài hoa khác? 

2. Hoa ưu đàm mọc nhiều nơi trên thế giới? 

Trước đây dường như chúng ta ít quan tâm tới khái niệm “Hoa ưu đàm là gì” cho đến khi xuất hiện hiện tượng lạ vào tháng 7/1997 tại Hàn Quốc, bức tượng phật Như Lai bằng đồng vàng tại đền Cheonggye-sa ở Seoul, Hàn Quốc, người ta đã tìm thấy những bông hoa trắng li ti huyền diệu. Người ta gọi đó là những bông hoa ưu đàm đầu tiên.

Có 24 đóa hoa trắng nở trước ngực bức tượng phật Như lai ngồi, đặt trong phòng một phương trượng. Đường kính bông hoa khoảng 3mm, cao khoảng 1cm, hình dạng giống như chiếc chuông, màu trắng, cuống hoa như một sợi cước màu bạc.  Thấy sự kiện này người ta liền cho rằng đây là loài hoa trong truyền thuyết 3000 năm mới nở một lần. Sự kiện này đã lôi cuốn nhiều người hiếu kì đến xem. Những cánh hoa có thể nhìn thấy bằng mắt thường này tuy nhỏ bé, mỏng manh nhưng lại rất kiên cường, khi khai nở có thể duy trì từ vài tháng đến một năm vẫn không phai tàn.

Sau khi hiện tượng đáng lưu tâm trên, hình ảnh về hoa ưu đàm được lưu truyền và người ta bắt đầu mới chú ý đến loài hoa này và kể từ đó ở khắp nơi trên thế giới bỗng nhiên cũng lần lượt xuất hiện. 

Loài hoa này từng được phát hiện ở khá nhiều nơi trên thế giới như Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia, Mỹ, Pháp, Thái Lan, Singapore.. và trong đó có cả Việt Nam. Sau đó hoa Ưu Đàm được tìm thấy trên khắp Trung Quốc và ở nhiều nơi trên thế giới. Tuy nhiên, Đảng Cộng sản Trung Quốc tuyên bố những bông hoa này là trứng côn trùng, nhưng không phải vì chúng đẹp hơn rất nhiều. Xem thêm: Chọn hoa tươi cúng dường chư Phật như thế nào để được hưởng phúc báu 

3. Thực hư hoa ưu đàm ở hiện tại

Từ những hình ảnh hoa ưu đàm trên tượng Phật ở Hàn Quốc đó chúng ta hình thành khái niệm hoa ưu đàm mang màu sắc tâm linh trước đây nay có hình dáng nhỏ, có màu trắng muốt, thân như mưa bụi, thanh mảnh nhưng có thể mọc ở khắp mọi nơi. Bông hoa có hình chuông và chỉ có 2 cánh. Khi hoa nở, nhụy hoa sẽ tỏa mùi hương thoang thoảng.  Những bông hoa không có lá hoặc rễ, và chúng có thể mọc trên bất cứ vật gì, từ xe hơi đến thân cây, giày, tấm rèm trên cửa sổ, đồ vật bằng kim loại, nhựa, hoặc bất cứ nơi đâu. Điều đặc biệt hoa có thể sống trong điều kiện khắc nghiệt không có đất, ánh sáng hay nước mà vẫn phát triển được, cũng như không cần hạt giống để trồng.

Thế nhưng, theo kinh văn nhà Phật thì hoa ưu đàm chỉ xuất hiện trên tiên giới, được coi là 1 loại hoa trong truyền thuyết, thậm chí chưa có ai từng nhìn thấy loài hoa này.

Trích đoạn trong kinh cho thấy, nếu có loài cây hoa ưu đàm trong thực tế thì loại câu này cũng sẽ có tán đủ lớn để con người có thể ngồi được dưới gốc. Theo đó “Ưu đàm bà na kinh” có nhắc đây là loại cây có quả, khi quả chín có thể ăn được, có vị ngọt, khỉ và vượn rất thích.

Có đoạn đối thoại giữa một con vượn mặt đen và một con mặt đỏ, do trời mưa bảy tuần liên tục, vượn mặt đỏ ở trong hang không bị mưa ướt còn vượn mặt đen ở ngoài lạnh lẽo.  Vượn mặt đen nghĩ ra kế lừa vượn mặt đỏ ra ngoài để chiếm chỗ ở nên nói với vượn mặt đỏ rằng: Này cậu, quả Ưu đàm bà na đã chín mọng rồi, sao không qua đây mà ăn đi, tội gì phải ngồi đó mà chờ chết đói. Vậy, ta có thể thây, cây u đàm bà na là loại cây có quả ăn được, thân cây phải lớn thì mới đủ sức chịu đựng để vượn leo trèo hái quả. 
Theo “Trường a hàm kinh” quyển 26 có nói, Ưu đàm bà na là một trong năm loại cây phát triển to lớn, có thể che khuất những cây nhỏ phía dưới, khiến chúng không có ánh sáng và không thể phát triển được. Loài cây này không chỉ to lớn mà còn có tiên khí, phía dưới không được có cây nhỏ tạp sinh sống.  Ngoài ra, trong “Pháp hoa kinh tam đại bổ chú” quyển 4 khi nói đến quả Ưu đàm bà na: “Hoa ưu đàm hay còn gọi Ưu đàm bát na là hoa báo ứng sự may mắn, lá của nó như lá cây lê, to như bàn tay”. Thông thường hoa nở về đêm, mùi thơm, sáng hôm sau là héo. Kinh Phật miêu tả hoa Ưu đàm 3000 năm mới nở, hình dạng bông hoa to tròn như mặt trăng đầy, từ xa nhìn lại đóa hoa trắng giống như có hàng ngàn đống tuyết cuộn lại. Điều này có nghĩa là bông hoa ưu đàm phải lớn, nhiều cánh thì mới xếp thành hình giống như ngàn đóa tuyết cuộn lại, đóa hoa phải tròn xoe chứ không có hình trụ tròn.
Vậy loại hoa trắng có thân mỏng manh đó là gì? Chuyện này có thật hay không thì chưa ai có thể giải thích được. Xét về việc nở hoa của ưu đàm, nhiều người cho rằng, việc hoa ưu đàm 3000 năm mới nở 1 lần chủ yếu mang ý nghĩa biểu tượng hơn là ý nghĩa thực sự của nó. 
Hiện vẫn còn khá nhiều tranh cãi xảy ra xung quanh việc xuất hiện của hoa ưu đàm. Đến nay vẫn chưa ai có thể khẳng định hình dáng hay xác nhận những đặc điểm của loài hoa này. Chỉ biết, nó là 1 loài hoa quý hiếm được nhắc đến trong kinh Phật như 1 điều vô cùng may mắn.

MiMo (Tổng hợp)